سیدمحمد صاحبی؛ نوید فیروزی
چکیده
خوافی یکی از گویشهای زبان فارسی است که در شهر خواف (واقع در استان خراسان رضوی) رایج است. این گویش از لحاظ آوایی، واجی، واژگانی و صرفی با فارسی معیار تفاوتهای بسیاری دارد. در مقالۀ پیشِ رو، واکههای سادۀ واجی گویش خوافی با ارائۀ جفتهای کمینه و براساس نظریۀ واجشناسی زایشی، توصیف و طبقهبندی شده است. برای بررسی و مقایسۀ دقیق ...
بیشتر
خوافی یکی از گویشهای زبان فارسی است که در شهر خواف (واقع در استان خراسان رضوی) رایج است. این گویش از لحاظ آوایی، واجی، واژگانی و صرفی با فارسی معیار تفاوتهای بسیاری دارد. در مقالۀ پیشِ رو، واکههای سادۀ واجی گویش خوافی با ارائۀ جفتهای کمینه و براساس نظریۀ واجشناسی زایشی، توصیف و طبقهبندی شده است. برای بررسی و مقایسۀ دقیق و کمّی این واکهها، آزمایشی صوتشناختی با حضور هشت گویشور مرد در شهر خواف برگزار شد و در چارچوب نظریۀ منبعـصافی، مشخصههای صوتی این واکهها در هجای باز بیتکیه بررسی و اندازهگیری گردید. در این جستار، ابتدا میانگینِ بسامدِ سازههایِ اول و دومِ (همبستههای صوتشناختی کیفیت) واکههایِ سادۀ خوافی و فارسی معیار در مقیاس هرتز و میانگین دیرش این واکهها برحسب هزارم ثانیه ارائه شده است؛ سپس میزانِ تفاوتِ مقادیرِ مشخصههایِ صوتیِ واکههایِ خوافی با واکههای فارسی معیار به درصد محاسبه شده و نتایج حاصل تحلیل گردیده است. در ادامه، فضای واکهای صوتشناختی گویش خوافی در مقایسه با فارسی معیار ترسیم شده است. برای بررسی این واکهها از منظر شنیداری، مقادیر سازههای اول و دوم از مقیاس هرتز به مقیاس شنیداری و غیرخطی بارک تبدیل و در جدولی ارائه شده و سپس براساس این ارقام و بهمنظور سنجش دقیقتر تفاوتها و شباهتها، فاصلۀ اقلیدسی واکههای خوافی با واکههای فارسی معیار محاسبه گردیده است.